การวิเคราะห์ปัญหาสาเหตุผังก้างปลา

เครื่องมือในการคิดเชิงระบบและวิเคราะห์ปัญหาที่ 1

 ด้วยการวิเคราะห์ปัญหาสาเหตุผังก้างปลา

            ผังก้างปลา (Fish Bone Diagram) หมายถึง แผนภูมิมีลักษณะคล้ายปลาที่เหลือแต่ก้าง โดยมุ่งเน้นผังวิเคราะห์ปัญหาและสาเหตุอย่างเป็นระบบ (Cause & Effect Diagram) เป็นแผนผังที่แสดงสมมติฐานของความสัมพันธ์อย่างเป็นระบบระหว่างสาเหตุหลาย ๆ สาเหตุ ที่ส่งผลต่อปัญหาหนึ่งปัญหา วิธีการสร้างแผนผังสาเหตุและผลหรือผังก้างปลา
สิ่งสาคัญในการสร้างแผนผัง คือ ต้องทาเป็นทีม เป็นกลุ่ม โดยใช้ขั้นตอน 6 ขั้นตอนดังต่อไปนี้
         1. กำหนดประโยคปัญหาที่หัวปลา
         2. กำหนดกลุ่มปัจจัยที่จะทำให้เกิดปัญหานั้นๆ
         3. ระดมสมองเพื่อหาสาเหตุในแต่ละปัจจัย
         4. หาสาเหตุหลักของปัญหา
         5. จัดลำดับความสาคัญของสาเหตุ
         6. ใช้แนวทางการปรับปรุงที่จำเป็น

หลักการเขียนผังก้างปลาอย่างมีประสิทธิภาพ
           1. ควรวิเคราะห์ประเด็นโดยแตกก้างปลาให้หลากหลายอย่างรอบด้าน
           2. ควรจัดหมวดหมู่ของปัญหา และสาเหตุอย่างรอบด้าน
           3. หัวปลาควรหันทางด้านขวาเปรียบเสมือนทิศทางของลูกศรนาไปสู่ปัญหาที่เกิดขึ้น
ผังก้างปลาประกอบด้วยส่วนต่างๆ ดังต่อไปนี้
           ส่วนปัญหาหรือผลลัพธ์ (Problem or Effect) ซึ่งจะแสดงอยู่ที่หัวปลา ส่วนสาเหตุ (Causes) จะสามารถแยกย่อยออกได้อีกเป็น
           1. ปัจจัย (Factors) ที่ส่งผลกระทบต่อปัญหา (หัวปลา)
           2. สาเหตุหลัก
           3. สาเหตุย่อย
ข้อดีของผังก้างปลา
            1. ไม่ต้องเสียเวลาแยกความคิดต่าง ๆ ที่กระจัดกระจายของแต่ละสมาชิก แผนภูมิก้างปลาจะช่วยรวบรวม
ความคิดของสมาชิกในทีม
           2. ทาให้ทราบสาเหตุหลัก ๆ และสาเหตุย่อย ๆ ของปัญหา
           3.ทาให้ทราบสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา ซึ่งทาให้สามารถแก้ปัญหาได้ถูกวิธี และรอบด้าน